Στις 28 Νοεμβρίου 2018 δημοσιεύτηκε η Στρατηγική Ανάπτυξης της Δασοπονίας 2018-2038 – Εθνική Στρατηγική για τα Δάση (ΥΑ 170195/758/26.11.2018 (ΦΕΚ Β´ 5351). Η Εθνική Στρατηγική για τα Δάση εκπονήθηκε σύμφωνα με το άρθρο 60 του Ν. 4280/2014 και αποτελεί τη δεύτερη απόπειρα του Ελληνικού Κράτους να εκπονήσει παρόμοια στρατηγική. Η πρώτη προσπάθεια είχε πραγματοποιηθεί την περίοδο 1983-1986, με τη «Μελέτη στρατηγικής για την ανάπτυξη της ελληνικής δασοπονίας και ξυλοπονίας»[1].

Η Εθνική Στρατηγική για τα Δάση διαρθρώνεται σε τρεις οριζόντιους και τέσσερις κάθετους θεματικούς άξονες, έχει εικοσαετή ορίζοντα και φιλοδοξεί να εισάγει ένα νέο πρότυπο διαχείρισης των ελληνικών δασικών οικοσυστημάτων, τη «μεσογειακή δασοπονία». Σύμφωνα με το άρθρο 3 της Στρατηγικής υιοθετείται στη χώρα πρότυπο της μεσογειακής δασοπονίας με όραμα την  «Εξασφάλιση της αειφορίας και αύξηση της συνεισφοράς των δασικών οικοσυστημάτων στην οικονομία της χώρας μέσω της πολυλειτουργικότητας, της προσαρμοστικότητας και της ενίσχυσης του κοινωνικοοικονομικού τους ρόλου, υπό το πρίσμα της κλιματικής αλλαγής». Ειδικότερα η μεσογειακή δασοπονία περιγράφεται ως η διαχείριση των δασικών οικοσυστημάτων της χώρας, προσαρμοσμένη στις βιοτικές και αβιοτικές συνθήκες της Ελλάδας, με εφαρμογή σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο, με σαφή τεχνικό και οικονομικό σχεδιασμό, που θα διασφαλίζει αυξημένη ευελιξία και θα ενδυναμώνει τον πολυλειτουργικό ρόλο των δασικών οικοσυστημάτων.

Σύμφωνα με το άρθρο 3 της Εθνικής Στρατηγικής, τα βασικά γνωρίσματα του προτύπου διαχείρισης είναι:

• Η διαφοροποίησή του ως προς τα εργαλεία σχεδιασμού και τα μέσα μεταξύ των ποικίλων δασικών οικοσυστημάτων, ανάλογα με τις βιοκλιματικές ζώνες που αυτά απαντώνται.
• Η προσαρμογή του στις ιδιαιτερότητες των ελληνικών δασικών οικοσυστημάτων και στην κλίμακα του μεσογειακού τοπίου, αναγνωρίζοντας την ιστορικότητά του και σεβόμενο την τοπική γνώση στη διαχείριση του, διατηρώντας έτσι το μωσαϊκό και την ποικιλία των χρήσεων γης.
• Το ότι είναι ανοιχτό στη συνεργασία με τις τοπικές κοινωνίες, επιδεκτικό στην υιοθέτηση παραδοσιακών και καινοτόμων καλών πρακτικών που βασίζονται στη διεπιστημονικότητα και διευκολύνει την επιστημονική συνεργασία και έρευνα.
• Η συμβολή του στην τοπική ανάπτυξη και απασχόληση, συνεισφέροντας σημαντικά στο ΑΕΠ.
• Η αναγνώριση του ρόλου των μη δημόσιων δασικών οικοσυστημάτων στην επίτευξη των σκοπών της Στρατηγικής.
• Η αναγνώριση του ρόλου της βόσκησης αγροτικών και άγριων ζώων ως μέσο διαχείρισης των κατάλληλων προς τούτο δασικών οικοσυστημάτων.
• Η διατήρηση της παγκοσμίως μοναδικής βιοποικιλότητας των ελληνικών δασών, σε επίπεδο γενετικών πόρων, ειδών, οικοσυστημάτων και τοπίων, ως κιβωτούς της βιοποικιλότητας της ΕΕ και της δημιουργίας νέων προοπτικών αξιοποίησής τους σε συνεργασία με τις τοπικές κοινωνίες.
• Η αναγνώριση του ρόλου της θήρας στα μεσογειακά δασικά οικοσυστήματα και η περαιτέρω βελτιστοποίηση της ως εργαλείο περιβαλλοντικής διαχείρισης.
• Η προστασία των υγροτοπικών λειτουργιών σε πάσης φύσεως υγροτόπους και εντός αλλά και στην περιφερειακή ζώνη δασικών οικοσυστημάτων και η αξιοποίηση των δασολιβαδικών συστημάτων.
• Η ικανότητά του να προστατεύει τα δασικά οικοσυστήματα από παράνομες ενέργειες καθώς και από βιοτικούς (ασθένειες, έντομα κ.α.) και αβιοτικούς παράγοντες (πυρκαγιές, κλιματική αλλαγή κ.α.). κυρίως μέσω της προληπτικής διαχείρισης και δευτερευόντως μέσω της καταστολής και αποκατάστασης.
• Το γεγονός ότι διαθέτει μεθόδους, εργαλεία και δεδομένα αποτίμησης της αξίας των δασικών οικοσυστημάτων και της συμβολής τους στο ΑΕΠ της χώρας και την ποιότητα ζωής των πολιτών, ώστε να αξιολογούνται τα αποτελέσματα της «μεσογειακής δασοπονίας» και να αναδεικνύεται η σημασία των οικοσυστημάτων, καθώς και το έργο των φορέων που τα διαχειρίζονται.

Κάθε άξονας της Εθνικής Στρατηγικής για τα Δάση περιλαμβάνει γενικούς στόχους, κατευθύνσεις δράσεων και δείκτες παρακολούθησης της υλοποίησής τους. Επιπλέον, αναφέρονται τα μέσα υλοποίησης της Στρατηγικής και οι προδιαγραφές για την ανάπτυξη των πενταετών Σχεδίων Δράσης για τα Δάση.

Η Εθνική Στρατηγική για τα Δάση αποτελεί κοινή πρωτοβουλία του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας και της Ειδικής Μόνιμης Επιτροπής Προστασίας Περιβάλλοντος της Βουλής των Ελλήνων.  Εκπονήθηκε από Ομάδα Εργασίας, στην οποία συμμετείχαν εκπρόσωποι του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων και της Βουλής των Ελλήνων, καθώς και εξειδικευμένοι εκπρόσωποι όλων των σχετικών ερευνητικών και ακαδημαϊκών φορέων της χώρας. Στην προσπάθεια μετείχαν και μέλη της ομάδας έργου του ForestLife. Συγκεκριμένα, ο Δρ. Δ. Βακάλης από τη Γενική Διεύθυνση Δασών και Δασικού Περιβάλλοντος και ο Δρ. Π. Κακούρος (συντονιστής του έργου LIFE ForestLife) από το ΕΚΒΥ, συμμετείχαν στη δημόσια συζήτηση που προηγήθηκε της διαμόρφωσης του σχεδίου της Στρατηγικής, όπως και στην Ομάδα Εργασίας που διαμόρφωσε το τελικό σχέδιο. Επίσης, δύο από τις συνεδριάσεις της Ομάδας Εργασίας φιλοξενήθηκαν στις εγκαταστάσεις του ΕΚΒΥ. Για τις ανάγκες εκπόνησης της Εθνικής Στρατηγικής, η Ομάδα Εργασίας επεξεργάστηκε το υλικό που κατατέθηκε κατά τις διαδικασίες διαβούλευσης από 250 επιστήμονες και 90 φορείς που ασχολούνται με τη διατήρηση και τη διαχείριση των δασικών οικοσυστημάτων της χώρας.

Η αναφορά της Ομάδας Εργασίας, βάσει της οποίας καταρτίστηκε η υπουργική απόφαση, όπως και το πλήρες υλικό της διαδικασίας, είναι προσβάσιμη στην ιστοσελίδα του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας http://ypeka.gr/Default.aspx?tabid=950&language=el-GR.

[1] Η μελέτη είχε συνταχθεί από τους ερευνητές του Ινστιτούτου Δασικών Ερευνών Θεσσαλονίκης Νικόλαο Ελευθεριάδη, Παύλο Ευθυμίου, Παναγιώτη Κάββουρα, τους Καθηγητές της Δασολογικής Σχολής του ΑΠΘ Νικόλαο Στάμου και Ιωάννη Φιλίππου και τον σύμβουλο του Υπουργείου Γεωργίας Μιχάλη Δραχαλίβα. Mπορείτε να μεταφορτώσετε το ψηφιοποιημένο αντίγραφο της μελέτης από εδώ.