Επιστημονικό όνομα: Salamandra salamandra

Περιγραφή

Πολλοί συγχέουν τη σαλαμάνδρα με τις σαύρες, λόγω του σχήματός της και της κατεξοχήν χερσαίας διαβίωσής της. Ωστόσο, δεν έχει καμία σχέση με τα ερπετά, καθώς ανήκει στα ουροδελή αμφίβια, στα αμφίβια δηλαδή που διατηρούν την ουρά καθόλη τη διάρκεια της ζωής τους, όχι μόνο στο στάδιο του γυρίνου όπως συμβαίνει με τους βατράχους και τους φρύνους. Η σαλαμάνδρα έχει χαρακτηριστικά στιλπνό, μαύρο χρώμα, με κίτρινες ή πορτοκαλόχρωμες κηλίδες ή ραβδώσεις στη ράχη. Η κοιλιά έχει λιγότερα στίγματα ή είναι τελείως μονόχρωμη. Τα έντονα χρώματά της προειδοποιούν τους πιθανούς άρπαγες ότι είναι δηλητηριώδης αν φαγωθεί. Διαθέτει παρώτιους αδένες, το έκκριμα των οποίων μπορεί να γίνει ενοχλητικό, σε περίπτωση κατάποσης ή αν έρθει σε επαφή με τα μάτια. Το μήκος της δεν ξεπερνά συνήθως τα 20 εκατοστά, περιλαμβανομένης της ουράς, αλλά σε σπάνιες περιπτώσεις μπορεί να φθάσει και τα 25 εκατοστά.

Τυπικό ενδιαίτημα της σαλαμάνδρας είναι τα υγρά δάση πλατύφυλλων, στα όρια των οποίων εμφανίζεται με μεγαλύτερες πυκνότητες. Σπανιότερα απαντά και σε δάση κωνοφόρων, σε πετρώδη λιβάδια και περιοχές με διάσπαρτους θάμνους, εφόσον υπάρχουν κοντά ποταμοί ή λίμνες, παρότι πολύ σπάνια βρίσκεται μέσα στο νερό. Είναι ζώο αργό και νυκτόβιο, αλλά μπορεί να παρατηρηθεί και την ημέρα με βροχή. Γεννάει, 6 - 8 μήνες μετά το ζευγάρωμα, μεταμορφωμένους γυρίνους και όχι αβγά όπως τα περισσότερα αμφίβια, καθώς η εκκόλαψη γίνεται εσωτερικά στο σώμα των θηλυκών. Ενηλικιώνεται μεταξύ δεύτερου και τέταρτου έτους της ζωής της, ενώ μπορεί να ζήσει έως και 20 έτη. Αναφέρονται, ωστόσο και σπάνιες περιπτώσεις, σε συνθήκες αιχμαλωσίας, όπου η διάρκεια ζωής ξεπέρασε τα 40 έτη.

Εξάπλωση

Η σαλαμάνδρα έχει ευρεία και συνεχόμενη εξάπλωση στη κεντρική Ευρώπη έως και τη βόρεια Γερμανία. Αντίθετα, στη νότια Ευρώπη (Ισπανία, Ιταλία, Βαλκανική), η εξάπλωση της είναι πιο αποσπασματική, καθώς, γενικά, προτιμά τις πιο υγρές περιοχές. Οι πληθυσμοί της βόρεια Αφρικής και της νοτιοανατολικής Ασίας που θεωρούνταν ότι ανήκουν στο είδος Salamandra salamandra αντιμετωπίζονται πλέον ως ξεχωριστά είδη.

Καθεστώς προστασίας

Δεν θεωρείται είδος απειλούμενο με εξαφάνιση. Ένα μεγάλο μέρος των ορεινών κυρίως ενδιαιτημάτων της σαλαμάνδρας στη Βαλκανική διατηρούνται σε καλή κατάσταση. Παρόλα αυτά, η καταστροφή ορισμένων δασών με πλατύφυλλα, όπως και η αναδάσωση με δάση κωνοφόρων, έχει επιφέρει τη συρρίκνωση κάποιων πληθυσμών. Η σαλαμάνδρα προστατεύεται σύμφωνα με την εθνική νομοθεσία και περιλαμβάνεται στο Παράρτημα ΙΙΙ της Σύμβασης της Βέρνης.

Φωτογραφία:

Σαλαμάνδρα | Φωτ. Αρχείο ΕΚΒΥ/Λάμπρος Λογοθέτης