Επιστημονικό όνομα: Testudo hermanni
Περιγραφή
Με χρώματα παρόμοια με της ελληνικής χελώνας (Testudo graeca), η μεσογειακή χελώνα διαφέρει σε μια σειρά από γνωρίσματα. Έχει διπλή υπερουραία πλάκα, κεράτινη απόφυση στην κατάληξη της ουράς και χαρακτηριστικά επάρματα μεταξύ μηρών και ουράς. Το χέλυο (καβούκι) παρουσιάζει έντονη κύρτωση στο άνω μέρος, ενώ το κάτω είναι σχεδόν επίπεδο στα θηλυκά και κυρτό στα αρσενικά, κάτι που διευκολύνει το ζευγάρωμα. Οι πλάκες του χέλυου είναι κιτρινοκαφέ με μεγάλες μαύρες κηλίδες.
Το μήκος του χέλυου σε ευθεία γραμμή φθάνει έως τα 20 εκατοστά. Τα θηλυκά είναι μεγαλύτερα από τα αρσενικά. Είναι το μικρότερο είδος χελώνας της ξηράς, σε σύγκριση με τα υπόλοιπα ευρωπαϊκά είδη. Η κρασπεδωτή χελώνα (Testudo marginata) μπορεί να φθάσει και στο διπλάσιο μήκος, ενώ το χέλυο της ελληνικής χελώνας (Testudo graeca) μπορεί να ξεπεράσει τα 25 εκατοστά.
Η μεσογειακή χελώνα χρησιμοποιεί μια μεγάλη ποικιλία ενδιαιτημάτων, από το υψόμετρο της θάλασσας έως και τις ορεινές περιοχές. Προτιμά λιβάδια και αραιούς θαμνώνες, αλλά εμφανίζεται, με μεγάλες πυκνότητες, και στα δρυοδάση. Αντίθετα, είναι πιο σπάνια στα πυκνά δάση κωνοφόρων και στα υγρά δάση οξιάς όπου συνήθως περιορίζεται στα όρια του δάσους ή σε ανοίγματα. Εμφανίζεται σε μεγαλύτερα υψόμετρα από τα υπόλοιπα είδη χελωνών και μπορεί να βρεθεί έως και τα 1.500 μέτρα. Δραστηριοποιείται κατά τη διάρκεια της ημέρας και η διατροφή της στηρίζεται κυρίως σε ποώδη φυτά. Περιστασιακά, καταναλώνει και ασπόνδυλα ή πτώματα. Πριν από το ζευγάρωμα, τα αρσενικό συνήθως δαγκώνει τα πόδια του θηλυκού, ενώ η διαδικασία του ζευγαρώματος μπορεί να διαρκέσει έως και 2 ώρες. Τα θηλυκά γεννάνε, συχνά 2 φορές, από 3 έως 12 αβγά. Τα νεαρά εκκολάπτονται μετά από 2 έως 3 μήνες και έχουν μήκος που δεν ξεπερνά τα 4 εκατοστά. Σε αυτή την ηλικία είναι πολύ δύσκολο να διακριθούν από τα άλλα είδη χελωνών. Ενηλικιώνονται συνήθως μετά το όγδοο έτος τα αρσενικά και μετά το ενδέκατο τα θηλυκά.
Εξάπλωση
Ενδημικό είδος των Βαλκανίων εξαπλώνεται στο μεγαλύτερο μέρος της Βουλγαρίας και της Ελλάδας ενώ βόρεια φθάνει έως την Ιταλία μέσω των Δαλματικών ακτών. Εκτός Βαλκανίων, υπάρχουν απομονωμένοι πληθυσμοί στην Ιταλία και στη νότια Γαλλία, καθώς και σε αρκετά νησιά περιλαμβανομένων της Σικελίας, της Κορσικής, της Σαρδηνίας και των Βαλεαρίδων. Σε αρκετά σημεία της εξάπλωσης της πιστεύεται ότι οι πληθυσμοί έχουν εισαχθεί. Στην Ελλάδα έχει ευρύτατη εξάπλωση στην ηπειρωτική χώρα, στην Πελοπόννησο, στην Εύβοια και στα Ιόνια νησιά.
Καθεστώς προστασίας
Παρότι αποτελεί οικείο στους κατοίκους της νότιας Βαλκανικής είδος, φαίνεται να αντιμετωπίζει πλέον σοβαρές απειλές. Μακροπρόθεσμα, η καταστροφή των βιοτόπων της είναι ο μεγαλύτερος κίνδυνος και έχει ήδη οδηγήσει σε συρρίκνωση αρκετούς πληθυσμούς.. Στην Ελλάδα η παράνομη συλλογή για διατήρηση σε αιχμαλωσία, καθώς και οι πυρκαγιές είναι βασικές αιτίες μείωσης των πληθυσμών της. Η μεσογειακή χελώνα προστατεύεται από την εθνική νομοθεσία. Περιλαμβάνεται, επίσης, στο Παράρτημα ΙΙ της Σύμβασης της Βέρνης και στο Παράρτημα ΙΙ της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ.
