Το πλαίσιο εκπόνησης και υποβολής της 3ης εθνικής έκθεσης υπό το άρθρο 17 της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ
Η 3η εθνική έκθεση για την πρόοδο εφαρμογής της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ στην Ελλάδα εκπονήθηκε στο πλαίσιο του έργου «Οριζόντιος τεχνικός και επιστημονικός συντονισμός των μελετών εποπτείας και αξιολόγησης της κατάστασης διατήρησης ειδών και τύπων οικοτόπων στην Ελλάδα και συνθετική αξιοποίηση των αποτελεσμάτων», με Αναθέτουσα Αρχή το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ, πρώην ΥΠΕΚΑ) και Διευθύνουσα Υπηρεσία τη Διεύθυνση Βιοποικιλότητας, Εδάφους & Διαχείρισης Αποβλήτων/ Τμήμα Βιοποικιλότητας & Προστατευόμενων Περιοχών (πρώην Διεύθυνση Περιβαλλοντικού Σχεδιασμού / Τμήμα Διαχείρισης Φυσικού Περιβάλλοντος). Τον επιστημονικό συντονισμό εκπόνησης της έκθεσης είχε το Ελληνικό Κέντρο Βιοτόπων-Υγροτόπων (ΕΚΒΥ) του Μουσείου Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας.
Το έργο χρηματοδοτήθηκε από το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Περιβάλλον & Αειφόρος Ανάπτυξη» 2007-2013 το οποίο συγχρηματοδοτείται από το ΕΤΠΑ και το ελληνικό ΠΔΕ (εθνικούς πόρους). Υλοποιήθηκε παράλληλα με το ευρύτερο έργο «Εποπτεία και αξιολόγησης της κατάστασης διατήρησης ειδών και τύπων οικοτόπων Κοινοτικού ενδιαφέροντος στην Ελλάδα» το οποίο περιελάμβανε οκτώ (8) Θεματικές Μελέτες Εποπτείας (Πλαίσιο 1). Ειδικότερα, η 3η εθνική έκθεση αποτελεί το Παραδοτέο υπ’ αριθμό Β8 του έργου για τον Οριζόντιο Τεχνικό και Επιστημονικό Συντονισμό των Μελετών Εποπτείας και βασίσθηκε στα σχετικά παραδοτέα υπ’ αριθμό Β4 των θεματικών μελετών 2 έως και 8.
Η 3η εθνική έκθεση υποβλήθηκε στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή (ΕΕ) τον Δεκέμβριο 2014 υπό τη μορφή βάσης δεδομένων (Reporting Tool) η οποία αναπτύχθηκε για τον σκοπό αυτό από την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Περιβάλλοντος (European Environment Agency-EEA). Οριστικοποιήθηκε το 2015 κατόπιν του προβλεπόμενου ελέγχου και αξιολόγησης από το Θεματικό Κέντρο Βιοποικιλότητας του ΕΕΑ. Η έκθεση βρίσκεται αναρτημένη στο Κεντρικό Αποθετήριο Δεδομένων (Central Data Repository - CDR) του Ευρωπαϊκού Δικτύου Πληροφοριών και Παρατηρήσεων για το Περιβάλλον (ΕΔΠΠΠ / Eionet). Η έκθεση συνοδεύεται από τις εκθέσεις ελέγχου και αξιολόγησης.
Η 3η εθνική έκθεση καλύπτει την τυπική περίοδο αναφοράς 2007 – 2012 διευρυμένη κατά δύο έτη (έως το 2014), κατόπιν συνεννόησης της Αναθέτουσας Αρχής με την ΕΕ, προκειμένου να περιλαμβάνει και τα αποτελέσματα των εργασιών πεδίου που εκπονήθηκαν από τις 8 θεματικές μελέτες κατά το 2014. Η 3η εθνική έκθεση (όπως και η 2η) αποτελείται από δύο μέρη:
- Γενικό μέρος το οποίο περιλαμβάνει γενικές πληροφορίες για την πρόοδο εφαρμογής επιμέρους θεμάτων της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ στην Ελλάδα.
- Ειδικό μέρος το οποίο αποτελείται από έντυπα αναφοράς και γεωχωρικά δεδομένα/χάρτες εξάπλωσης και εύρους εξάπλωσης για τους τύπους οικοτόπων του Παραρτήματος Ι και τα είδη των Παραρτημάτων ΙΙ, IV και V που απαντούν στην Ελλάδα (χάριν συντομίας, στο εξής θα αναφέρονται από κοινού ως «έντυπα αναφοράς» διότι οι χάρτες εύρους και εξάπλωσης είναι απαίτηση των εντύπων αναφοράς). Επισημαίνεται ότι δεν είναι προσβάσιμα στο ευρύ κοινό, τα γεωχωρικά δεδομένα (κατά συνέπεια και οι παραγόμενοι χάρτες) των ειδών τα οποία χαρακτηρίζονται ως «ευαίσθητα» (sensitive) λόγω της τρωτότητάς τους.
Η 3η εθνική έκθεση με αριθμούς
Στο πλαίσιο εκπόνησης της 3ης Εθνικής Έκθεσης εξετάσθηκαν δεδομένα για 414 τύπους οικοτόπων και είδη Κοινοτικού Ενδιαφέροντος. Κατόπιν επεξεργασίας των δεδομένων, καταχωρήθηκαν στο ηλεκτρονικό εργαλείο του ΕΟΠ (Reporting Tool-RT) 396 έντυπα αναφοράς για ισάριθμούς τύπους οικοτόπων και είδη.
Από το σύνολο των 414 τύπων οικοτόπων και ειδών Κοινοτικού Ενδιαφέροντος που εξετάσθηκαν δεν καταχωρήθηκαν στο ηλεκτρονικό εργαλείο έντυπα αναφοράς για δύο (2) τύπους οικοτόπων, πέντε (5) είδη της χλωρίδας και 11 είδη της πανίδας λόγω της επιβεβαιωμένης, πλέον, απουσίας τους από την Ελλάδα. Τα εν λόγω 18 προστατευτέα αντικείμενα (2 τύποι οικοτόπων και 16 είδη Κοινοτικού ενδιαφέροντος, Πλαίσιο 2) διαγράφηκαν από τον Εθνικό Κατάλογο τύπων οικοτόπων και ειδών που καταχωρήθηκε στο ηλεκτρονικό εργαλείο για την 3η εθνική έκθεση.
Από τα 396 έντυπα αναφοράς για τύπους οικοτόπων και είδη Κοινοτικού ενδιαφέροντος που καταχωρήθηκαν στο ηλεκτρονικό εργαλείο, εκτίμηση της κατάστασης διατήρησης περιέχεται σε 390 έντυπα αναφοράς τα οποία αφορούν σε: 88 τύπους οικοτόπων, 63 είδη χλωρίδας και 239 είδη πανίδας (60 είδη θηλαστικών, 51 είδη ερπετών, 17 είδη αμφιβίων, 46 είδη ασπονδύλων και 65 είδη ψαριών). Για τέσσερα (4) είδη θαλάσσιων θηλαστικών με περιστασιακή ή τυχαία παρουσία στις ελληνικές θάλασσες (Balaenoptera acutorostrata, Megaptera novaeangliae, Pseudorca crassidens, Steno bredanensis) και για δύο (2) είδη ψαριών με ανεπιβεβαίωτη παρουσία στην Ελλάδα (Acipenser naccarii & Zingel balcanicus συν. Zingel streber), τα έντυπα αναφοράς υποβλήθηκαν κενά πληροφορίας και χωρίς αξιολόγηση της κατάστασης διατήρησής τους λόγω απουσίας ή ανεπάρκειας δεδομένων (εξαιτίας είτε της περιστασιακής/τυχαίας παρουσίας τους, είτε της αμφίβολης/μη επιβεβαιωμένης παρουσίας τους στην Ελλάδα).
Η κατάσταση διατήρησης των τύπων οικοτόπων και ειδών Κοινοτικού ενδιαφέροντος στην Ελλάδα κατά την περίοδο 2007 – 2014
Σύμφωνα με την 3η εθνική έκθεση, η κατάσταση διατήρησης κρίθηκε «ικανοποιητική» για το 39,5% του συνόλου των τύπων οικοτόπων και των ειδών Κοινοτικού ενδιαφέροντος που αξιολογήθηκαν. Ειδικότερα, σε «ικανοποιητική» κατάσταση κρίθηκε το 61,4% των τύπων οικοτόπων Κοινοτικού ενδιαφέροντος που αξιολογήθηκαν, το 34,9% των ειδών της χλωρίδας και το 32,6% των ειδών της πανίδας.
Από τα στοιχεία της 3ης Εθνικής Έκθεσης προκύπτει επίσης ότι για το 10,5% του συνόλου των τύπων οικοτόπων και ειδών Κοινοτικού Ενδιαφέροντος που αξιολογήθηκαν, η κατάσταση διατήρησής τους κρίνεται ως «άγνωστη» λόγω ανεπάρκειας ή απουσίας δεδομένων. Συγκεκριμένα ως «άγνωστης» κατάστασης διατήρησης κρίθηκε το 3,4% των τύπων οικοτόπων, το 14,3% των ειδών της χλωρίδας και το 12,1% των ειδών της πανίδας.
Συγκεντρωτικά στοιχεία για την κατάσταση διατήρησης των τύπων οικοτόπων και ειδών κοινοτικού ενδιαφέροντος στην Ελλάδα, σε σύγκριση με την 2η εθνική έκθεση περιέχονται στον Πίνακα 1.
