Επιστημονικό όνομα: Pancratium maritimum

Περιγραφή

Ο κρίνος της θάλασσας είναι ένα φυτό, το οποίο απαντά γύρω από τις ακτές της Μεσογείου. Στην Ελλάδα, αναφορές για την παρουσία του είδους υπάρχουν ήδη από τους προϊστορικούς χρόνους. Στο παλάτι της Κνωσού, στην Κρήτη, βρέθηκε σε τοιχογραφία η παλαιότερη απεικόνιση του κρίνου της θάλασσας. Η αναπαράσταση, επίσης, του φυτού σε αρχαίες σαρκοφάγους αποτελεί, ενδεχομένως, ένδειξη για τη σχέση του με τη θρησκευτική λατρεία.

Πρόκειται για πολυετές φυτό (πόα) με βολβό, που ανήκει στην οικογένεια των Αμαρυλλιδών. Το στέλεχος (κοτσάνι) του κρίνου της θάλασσας έχει ύψος 40 εκατοστά. Τα άνθη του φθάνουν σε μήκος τα 15 εκατοστά και η διάμετρός τους από 5 έως 7 εκατοστά. Το ριζικό σύστημα του φυτού μπορεί να φθάσει ακόμη και το 1,5 μέτρο.

Έχει φύλλα σαρκώδη, γκριζοπράσινου χρώματος, σε σχήμα λωρίδας. Από τον παχύ κορμό του ξεφυτρώνουν από 3 έως 12 μεγάλα άνθη λευκού χρώματος, σε σχήμα κορώνας, τα οποία αναδύουν ένα υπέροχο και χαρακτηριστικό, γλυκό άρωμα. Κάθε άνθος έχει έξι πέταλα, διαμορφώνοντας ένα στέμμα, όπως ακριβώς και οι ασφόδελοι· εξάλλου, ο κρίνος της θάλασσας είναι γνωστός και ως «θαλάσσιος ασφόδελος». Τα άνθη του μισανοίγουν πριν δύσει ο ήλιος για να φθάσουν στο ζενίθ του ανοίγματος όσο η νύχτα προχωρά. Καθώς τα άνθη είναι ερμαφρόδιτα, το φυτό είναι δυνατό να πολλαπλασιάζεται, τόσο εγγενώς όσο και αγενώς. Ανθίζει το διάστημα μεταξύ Αυγούστου και Οκτωβρίου. Έπειτα από την άνθηση, σχηματίζονται χοντρές και μεγάλες σε μέγεθος κάψες, οι οποίες περιέχουν τους σπόρους. Όταν σκάσουν οι κάψες, πετάγονται από μέσα τους μαύροι ανάλαφροι σπόροι που μοιάζουν με ψήγματα κάρβουνου. Οι σπόροι αυτοί, είτε θάβονται βαθιά στην άμμο, είτε διασκορπίζονται με τον αέρα στη θάλασσα, μεταφέρονται επιπλέοντας με τα κύματα και έπειτα διασπείρονται στις ακτές για να δώσουν νέα φυτά. Σε κάθε περίπτωση, εάν επιζήσουν, θα ανθίσουν έπειτα από 4 - 5 έτη.

Ο κρίνος της θάλασσας είναι αμμόφιλο και αλόφιλο είδος, το οποίο φύεται στις θίνες και μάλιστα στις εμβρυώδεις θίνες (υποτυπώδεις κινούμενες θίνες). Πρόκειται για σχηματισμούς, ανυψωμένους και αμμώδεις, που δημιουργούνται στη ζώνη όπου φθάνει το κύμα (ανώτερη υπερπαραλιακή ζώνη) και αποτελούν την πρώτη χερσαία ζώνη βλάστησης. Η ζώνη αυτή δέχεται τη συνεχή επίδραση των κυμάτων, με συνέπεια, συχνά, να καλύπτεται από βότσαλα και κροκάλες που μεταφέρονται από το κύμα. Στις θίνες παρατηρείται συνήθως μεγάλη συγκέντρωση οργανικού υλικού που προέρχεται κυρίως από φύκη και ανώτερα φυτά (π.χ. Ποσειδωνία), αλλά και άλλους θαλάσσιους οργανισμούς οι οποίοι εκβράζονται με το κύμα.

Η παρουσία του κρίνου της θάλασσας κατά μήκος των ελληνικών ακτών ήταν άφθονη στο παρελθόν. Η εξάπλωσή του ήταν ευρεία και κάλυπτε ακτές, από τη Θράκη έως την Κρήτη. Κατά τη διάρκεια του τελευταίου αιώνα, υπάρχουν συνεχείς καταγραφές του είδους, οι οποίες δείχνουν ότι, με το πέρασμα των ετών, η εξάπλωσή του μειώθηκε σε μεγάλο βαθμό. Η έντονη ανθρώπινη δραστηριότητα στις παράκτιες περιοχές και ιδιαίτερα η υπέρμετρη τουριστική ανάπτυξη απειλεί με εξαφάνιση τον κρίνο της θάλασσας. Ακόμη, οι κατασκευαστικές εργασίες, οι αμμοληψίες, αλλά και η συλλογή του φυτού λόγω της μεγάλης αισθητικής αξίας του, οδήγησαν στην κατά τόπους εξαφάνισή του. Η αυξανόμενη σπανιότητά του και η αλλοίωση των θινών, οι οποίες αποτελούν ενδιαίτημα για το είδος, επιβάλλουν τη λήψη μέτρων για την προστασία του.

Εξάπλωση

Ο κρίνος της θάλασσας είναι είδος ενδημικό της Μεσογείου και της Νοτιοδυτικής Ευρώπης. Το φυτό απαντά, επίσης, στη Βουλγαρία και στις νότιες ακτές της Μαύρης Θάλασσας, όπου απειλείται με εξαφάνιση. Στην Ελλάδα, είναι ένα από τα ωραιότερα αγριολούλουδα της χώρας και απαντά σε πολλές αμμώδεις παραλίες, από τη Χαλκιδική και τη Λήμνο έως το Πήλιο, την Κυπαρισσία και την Κρήτη.

Καθεστώς προστασίας

Χαρακτηρίζεται ως απειλούμενο εξαιτίας της σταδιακής καταστροφής των ενδιαιτημάτων του.